ดร.ไพจิตร วิบูลย์ธนสาร: จีนดี จีนเทา และไทยจะเดินไปทางไหน?

        ในโอกาสครบรอบ 50 ปีแห่งความสัมพันธ์ทางการทูตไทย–จีน การทบทวนบทบาทของจีนในประเทศไทยจึงไม่ใช่เพียงแค่การระลึกถึงมิตรภาพ แต่ยังเป็นการพินิจอนาคตทางเศรษฐกิจและสังคมที่ทั้งสองประเทศมีร่วมกัน

        การลงทุนจากจีนในประเทศไทยเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งจากภาคเอกชนและรัฐวิสาหกิจ ขณะเดียวกัน สังคมไทยก็เผชิญกับปัญหาจีน "เทา" ที่สร้างความกังวลต่อสาธารณะ และอาจส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นของนักลงทุน

        ดร.ไพจิตร วิบูลย์ธนสาร รองประธานและเลขาธิการหอการค้าไทยในจีน อดีตอัครราชทูต (ฝ่ายการพาณิชย์) ณ กรุงปักกิ่ง กระทรวงพาณิชย์ ผู้ติดตามความเปลี่ยนแปลงของจีนมายาวนาน ได้ร่วมแลกเปลี่ยนมุมมองกับเรา ทั้งในเรื่องโอกาส ปัญหา และแนวทางการวางนโยบายที่สร้างสมดุลให้กับความร่วมมือไทย-จีนในอนาคต

อิทธิพลของจีนต่อเศรษฐกิจไทย

        จีนในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ถือว่าเป็นเบอร์หนึ่งกับประเทศไทย เรานึกถึงนักท่องเที่ยวจีน ก็เข้ามาเที่ยวไทยเป็นอันดับต้น ๆ ในมิติเรื่องการค้า จีนก็เป็นคู่ค้าเบอร์หนึ่งของไทย รถอีวี เทคโนโลยีพวกไฮเทคพวกนี้ ในยุคแรกจะเป็นรัฐวิสาหกิจเข้ามาเยอะ แต่ในช่วงหลัง เอกชนของจีนเติบโตมากขึ้นและมีความพร้อมมากขึ้น เราจึงเห็นสัดส่วนของธุรกิจที่เป็นเอกชนเพิ่มมากขึ้นอย่างรวดเร็ว

จีนเทาส่งผลต่อปัญหาความเชื่อมั่นอย่างไร

        ปัญหาส่วนหนึ่งมันเป็นปัญหาภายในประเทศ ถ้าจะพูดถึง “จีนเทา” เราก็ต้องยอมรับว่าเรามี “ไทยเทา” เราไม่สามารถชี้นิ้วไปว่าเป็นปัญหาเพราะจีนฝ่ายเดียวได้ เพราะอีกนิ้วหนึ่งก็กำลังชี้กลับมาที่ตัวเอง การแก้ไขปัญหาลักษณะนี้ต้องเป็นความร่วมมือกันของทุกฝ่าย 

        ประเทศที่การบังคับใช้กฎหมายไม่เข้มงวด การมีส่วนร่วมของภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน จะเอื้อต่อการเกิดธุรกิจที่ไม่โปร่งใส นักลงทุนจีนจำนวนมากก็กังวลใจ ทั้งที่ตัวผู้ประกอบการเหล่านั้นไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของปัญหา พวกเขามาอย่างโปร่งใส มาสีขาวอยู่บนโต๊ะ เพียงแต่มองว่าการลงทุนในประเทศไทยมีศักยภาพ อบอุ่น และดี ชอบวิถีชีวิตแบบไทย ชอบสภาพอากาศ และรอยยิ้มของคนไทย ผมก็อยากเห็นสิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นกลับมา

เราจะจัดการปัญหาคอร์รัปชันให้หมดไปอย่างไร

        ปัญหาคอร์รัปชันเป็นปัญหาใหญ่สำหรับบ้านเรา เราต้องทำให้ปัญหาเหล่านี้เล็กลงไปเรื่อย ๆ รัฐบาลต้องเป็นเจ้าภาพหลักในการแก้ไข องค์กรเอกชนที่ต่อต้านคอร์รัปชันก็ควรออกมาให้ความร่วมมือ รวมทั้งเรียกร้องให้ภาคเอกชนและประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมอย่างจริงจัง ไม่อย่างนั้นอนาคตของลูกหลานเราก็น่าเป็นห่วง ถ้าปัญหาเหล่านี้ขยายวงกว้าง เราอาจจะกลายเป็นประเทศด้อยพัฒนา ที่ติดกับดักจากการไม่พัฒนาในเรื่องการแก้ไขปัญหาคอร์รัปชัน

จีนยังสำคัญต่อไทยมากแค่ไหน

        ผมคิดว่าจีนมีความสำคัญมากต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของบ้านเรา จีนเป็นตลาดใหญ่มาก และจะยิ่งใหญ่ขึ้นอีกในอนาคต ถ้าเราสามารถขยายการส่งออกเข้าสู่ตลาดจีนได้ ก็จะทำให้เศรษฐกิจของเราเติบโตขึ้น

        จีนมีเป้าหมายใน 10 อุตสาหกรรม เช่น AI โลจิสติกส์ และอื่น ๆ อีกไม่นานอุตสาหกรรมเหล่านี้จะกลายเป็นอุตสาหกรรมเก่าในจีน เพราะปีนี้สิ้นสุดนโยบาย “Made in China 2025” แล้วจีนจะเข้าสู่นโยบายใหม่ที่เรียกว่า “New quality productive forces” พวกเขาจะเคลื่อนย้ายเทคโนโลยีมายังประเทศอื่น รวมถึงไทย แต่ถ้าเขาเอาเทคโนโลยีขั้นสูงมามาก ๆ บางทีประเทศไทยก็อาจรองรับไม่ไหว

นโนบายที่รัฐบาลควรมีที่ส่งเสริมนักลงทุนทั้งไทยและจีน

        ถ้าเราอยู่แค่ในภูมิภาคเดียว ความสามารถในการแข่งขันก็จำกัด เราอาจคิดว่าเราเก่ง แต่เมื่อเราไปสัมผัสเวทีโลก เราจะรู้ว่าที่อื่นเขาไปถึงไหนแล้ว แม้แต่ในด้านการเกษตร ถึงแม้เราเก่งและเป็นครัวของโลก แต่เราก็ไม่จำเป็นต้องผลิตอาหารทุกอย่างในเมืองไทย เราสามารถใช้ผลผลิตจากประเทศอื่น แปรรูปแล้วส่งเข้าสู่ตลาดในภูมิภาคนั้น ๆ ได้ ซึ่งจะช่วยลดความกังวลเรื่องการขาดแคลนวัตถุดิบและแรงงาน

        ในทางกลับกัน การดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศ รัฐบาลก็ทำอยู่แล้ว ทั้งผ่าน BOI และ EEC แต่บางครั้งยังติดปัญหาคอร์รัปชัน ปัญหาคน และระบบราชการต่าง ๆ ซึ่งจำเป็นต้องมีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้ามาดูแลจริงจัง

ฝากถึงผู้ประกอบการ นักลงทุน รัฐบาลและประชาชนไทย

        เราต้องพยายามผลักดันให้ผู้ประกอบการไทยออกไปสู่ตลาดต่างประเทศในระดับที่สูงขึ้น ต้องมียุทธศาสตร์ที่ชัดเจน และดำเนินการให้เป็นรูปธรรม เพื่อส่งเสริมให้ผู้ประกอบการของเราไปบุกตลาดต่างประเทศ โดยเฉพาะตลาดจีน ซึ่งเติบโตอย่างมาก

        ผมเชื่อว่าด้วยตลาดจีนที่ใหญ่มาก และด้วยความสามารถในการแข่งขันของเราที่ดีขึ้น ซึ่งได้จากการส่งเสริมจากภาครัฐ และความแข็งแกร่งของภาคเอกชน จะทำให้เศรษฐกิจของประเทศไทยเติบโตอย่างมีเสถียรภาพในระยะยาว

        บางอย่างอาจเป็นปัญหาท้าทาย แต่เราต้องเดินหน้าแก้ไข เหมือนกับการเดินทางไกลที่ต้องเริ่มจากก้าวแรกเสมอ เป็นการสร้างอนาคตที่สดใสไว้ให้ลูกหลานและอนุชนรุ่นหลังของเรา